دندان های عقل و آنچه باید بدانید!

دندان عقل چیست؟

دندان های عقل- یا دندان های مولر سوم- شما آخرین مجموعه از دندان های دائمی شما هستند که داخل دهان شما رشد می کند. آنها بین سنین ۱۷ تا ۲۵ سالگی می رویند. بسیاری از افراد برای جلوگیری از بروز درد، عفونت و سایر مشکلات مربوط به سلامت دهان و دندان به کشیدن دندان عقل خود نیاز دارند. دندان های عقل شما در قسمت عقب دهان شما واقع شده اند.

گاهی اوقات دندان های عقل به درستی رشد می کنند و هیچ مشکلی ایجاد نمی کنند. اما اغلب، دندان های عقل تا حدی یا به طور کامل داخل لثه ها یا استخوان فک شما گیر می کنند (نهفته می شوند). هنگامی که این اتفاق رخ می دهد، می تواند منجر به بروز عفونت، حفره های دندانی، بیماری لثه و سایر مشکلات سلامت دهان شود. به همین دلیل است که بسیاری از دندانپزشکان، کشیدن دندان عقل را توصیه می کنند.

آیا همه افراد دندان عقل دارند؟

خیر، همه دندان عقل ندارند. یک مطالعه تحقیقاتی نشان داد که حدود ۵۳ درصد از افراد جامعه حداقل یک دندان عقل دارند. و برخی افراد اصلاً دندان عقل در نمی آورند.

دندان عقل چه زمانی می روید؟

دندان های عقل شما معمولاً در سنین ۱۷ تا ۲۵ سالگی می رویند (رشد می کنند). البته به خاطر داشته باشید که اگر دندان های عقلی دارید که به طور کامل داخل لثه ها یا استخوان فک شما نهفته شده اند، ممکن است وقتی به دهان خود نگاه می کنید آنها را مشاهده نکنید.

آیا باید دندان عقل را کشید؟

نه همیشه. اگر دندان های عقل شما به طور طبیعی در می آیند و مشکلی ایجاد نمی کنند، ممکن است نیاز نباشد آنها را بکشید. اما اگر دندانهای  عقل شما شروع به ایجاد درد یا حساسیت کنند، یک قرار ملاقات با دندانپزشک خود تعیین کنید. آنها می توانند گزینه های شما را با جزئیات مورد بحث قرار دهند.

دندان عقل

چرا دندان عقل داریم؟

ما واقعاً به دندان های عقل خود نیاز نداریم. در واقع، اکثر دندانپزشکان آنها را بی اهمیت تلقی می کنند. به این معنا که آنها زمانی در گذشته هدف خاصی را برآورده می کردند، اما دیگر این کار را نمی کنند.

رژیم غذایی اولیه اجداد ما شامل بسیاری از گیاهان خام، آجیل های سفت و گوشت های سخت بود- و دندان های عقل برای آسیاب کردن این غذاها برای هضم صحیح ضروری بودند. امروزه آماده سازی مدرن غذاها و ابزارهایی که برای غذا خوردن استفاده می شوند ما را از دندان عقل بی نیاز کرده اند. همانطور که ما به این تغییرات رژیم غذایی عادت کردیم، بدن ما نیز تغییرات تکاملی کوچکی را تجربه کرده است. مثلا آرواره های ما کوچکتر شده اند. به همین دلیل است که بسیاری از افراد در دهان خود فضای کافی برای رشد دندان های عقل خود ندارند.

دندان های عقل کجا قرار گرفته اند؟

دندان های عقل در عقب ترین بخش دهان، درست پشت دندان مولر دوم بیرون می آیند. افرادی که هر چهار دندان عقل خود را دارند در هر یک چهارم از دهان خود یک دندان دارند- سمت چپ فک بالا، سمت چپ فک پایین چپ، سمت راست فک بالا و سمت راست فک پایین.

دندان عقل

نخستین علائم در آمدن دندان های عقل کدامند؟

اگر دندان عقل دارید، چند علامت و نشانه وجود دارند که با وجود آنها ممکن است متوجه رویش آنها شوید:

• تحریک در لثه ها- ممکن است احساس سوزش جزئی داشته باشید و متوجه تورم در لثه ها در ناحیه پشت دندان مولر دوم خود شوید.
• درد و سوزش- رویش دندان های عقل اغلب باعث ایجاد یک درد مبهم در نزدیکی قسمت عقب فک می شود که برای برخی افراد می تواند به درد مکرر و بارزتر تبدیل شود.
• درد در نواحی دیگر- گاهی اوقات دندان های عقل به اعصاب فشار وارد می کنند که باعث بروز درد در نواحی اطراف فک، چشم ها و گوش می شود. به دلیل فشار آوردن دندان عقل به اعصاب، احتمال بروز درد صورت نیز وجود دارد.
• قرمزی- لثه هایی که روی دندان های عقل قرار می گیرند، قبل از بیرون آمدن آنها، با شروع فشار دادن دندان ها ممکن است قرمز یا صورتی تیره شوند.
• لکه های سفید کوچک- لکه های سفید کوچکی که در پشت دندان های مولر دوم شما وجود دارند می آیند، نشانه واضحی هستند که دندان های عقل شما شروع به بیرون آمدن کرده اند. لکه های سفید در واقع نوک دندان های جدید شما هستند که از خط لثه عبور کرده اند.

دندان عقل

مشکلات و عوارض احتمالی ناشی از رویش دندان های عقل

بسیاری از افراد هنگام رویش دندان های عقل خود متوجه هیچ علائمی نمی شوند یا علائم ذکر شده در بالا را به صورت جزئی تجربه می کنند. اما برخی دیگر ممکن است عوارض یا مشکلات شدیدی را تجربه کنند که می توانند شامل موارد زیر باشند:

درد و سوزش در پشت دهان شما

اگر دندان های عقل شما به درستی در حال رشد باشند، هیچ درد یا ناراحتی قابل توجهی در قسمت عقب دهان خود احساس نخواهید کرد. اگر این گونه دردها را تجربه کنید، می تواند نشانه این باشد که دندان های عقل شما به درستی در نمی آیند یا در حال عفونی شدن هستند- و باید فوراً آنها را بکشید.

التهاب لثه

هنگامی که دندان های عقل بیرون می آیند، وضعیتی به نام “پری کورونیت” می تواند رخ دهد، شرایطی که در آن یک لایه کوچک از بافت لثه باعث گیر کردن ذرات غذا و باکتری ها کنار دندان و بروز التهاب و ناراحتی می شود. اگر متوجه شدید که لثه های شما در نزدیکی دندان عقل شما ملتهب شده اند، خونریزی دارند یا دردناک هستند، ممکن است از التهاب لثه رنج ببرید، و ممکن است به جراحی دهان نیاز داشته باشید. فوراً به دندانپزشک مراجعه کنید!

جابجایی دندان ها داخل دهان

زمانی که دندان های عقل شروع به بیرون آمدن می کنند، ممکن است دندان های شما جابجا شوند، که می تواند کار ارتودنسی را خراب کند. اگر متوجه هر نوع تغییری در بایت یا همراستایی دندان های خود شدید، احتمالاً باید فوراً دندان های عقل خود را بکشید.

عدم رویش صحیح دندان های عقل

اگر به دندان های عقل خود نگاه کردید و متوجه شدید که آنها به صورت کج یا مورب در حال رویش هستند، یا همه سطح آنها از لثه ها بیرون نیامده است، به احتمال زیاد داخل دهان شما به درستی در حال رویش نیستند و رشد خواهند کرد، و نیاز خواهد بود کشیده شوند.

مشکلات سینوسی

دندان های عقل فک بالا در واقع می توانند باعث بروز مشکلات جدی سینوس در هنگام رشد داخل دهان شوند. با رشد دندان ها داخل دهان و شروع رشد ریشه ها، آنها می توانند به سینوس ها فشار وارد کنند و باعث بروز سر درد، فشار و درد سینوسی و احتقان شوند. گرچه این نادر است، اما باید فوراً مورد رسیدگی قرار گیرد.

حفره های مداوم

تمیز کردن دندان های عقل به سادگی دشوار است. آنها در عقب ترین بخش حفره دهان شما واقع شده اند و بسیاری از اوقات ساختار استخوانی شما مانع رعایت بهداشت مناسب می شود. دندان هایی که تمیز نمی شوند همچنان دچار حفره خواهند شد که منجر به افزایش هزینه ها و نیاز به مراجعات بیشتر به دندانپزشک خواهد شد. اگر دندانپزشک یا متخصص بهداشت شما حفره ای پیدا کرد و متوجه مقدار زیادی پلاک روی دندان های عقل شما شد، ممکن است زمان کشیدن دندان های عقل شما فرا رسیده باشد.

دندان عقل

چه مشکلاتی می توانند در نتیجه نهفته شدن دندان های مولر سوم ایجاد شوند؟

نهفتگی دندان های عقل می تواند به دو صورت باشد. دندان های عقل کامل نهفته که در این وضعیت کل دندان زیر خط لثه یا داخل استخوان فک گیر کرده و بیرون نمی آید. و دندان های عقل نیمه نهفته که در این وضعیت تنها قسمتی از دندان بیرون می آید و بخشی از آن داخل لثه باقی می ماند. دندان های عقل نهفته یا نیمه نهفته می توانند باعث بروز مشکلات مختلفی برای سلامت دهان شوند. در صورتی که دندان های مولر سوم نهفته باعث بروز مشکلاتی مانند موارد زیر شوند، باید به دنبال درمان دندانپزشکی باشید:

• قرارگیری نامناسب دندان عقل می تواند باعث گیر کردن ذرات غذا و در نتیجه منجر به رشد باکتری ها و پوسیدگی دندان شود. قرار گرفتن نامناسب دندان ها همچنین می تواند منجر به بروز مشکلاتی در نخ دندان کشیدن بین دندان عقل و دندان مجاور شود که احتمال بروز مشکلات پریودنتال و خطر پوسیدگی دندان را افزایش خواهد داد.
• دندان های عقل نیمه نهفته امکان عبور باکتری ها از لثه ها را فراهم کنند که بیشتر احتمال درد، عفونت و تورم لثه ها را افزایش می دهند. افراد مبتلا ممکن است با مشکلاتی مانند سفتی در فک ها و محدودیت باز شدن دهان مواجه شوند.
• دندان عقل نهفته در قوس دندانی فضایی پیدا می کند که ممکن است منجر به فشردگی دندان های دیگر شود. فشردگی دندان ها ممکن است زیبایی کلی را تحت تأثیر قرار دهد و منجر به ظاهر کج دندان ها شود.
• دندان عقل نهفته احتمال تشکیل کیست را افزایش می دهد. این می تواند به ریشه دندان های مجاور و استخوان های نگهدارنده دندان آسیب وارد کند.

دندان عقل

چه زمانی نیاز است دندان عقل کشیده شود؟

اگر دندان عقل باعث ایجاد مشکل در حفره دهان شود، ضروری است که به دنبال درمان باشید. در زیر برخی از علائم و نشانه هایی وجود دارند که در آنها ممکن است دندان عقل به کشیدن نیاز داشته باشد:

• درد در ناحیه اطراف دندان عقل.
• عفونت در استخوان یا لثه اطراف دندان.
• کیست ها و تومورهایی که به دلیل دندان های نهفته ایجاد می شوند.
• پوسیدگی هایی که ممکن است برای دندان های مولر سوم نیمه نهفته یا دندان های مجاور ایجاد شوند.
• مشکلات پریودنتال مانند پاکت، التهاب لثه و عفونت.

همچنین در طول درمان ارتودنسی ممکن است به کشیدن دندان عقل نیاز باشد. دندان های عقل داخل قوس دندانی فضا پیدا می کند و در نتیجه فضای کمتری برای درست ایستادن دندان های دیگر به جا می گذارد. پس از کشیدن دندان های عقل، متخصص ارتودنسی بریس ها را روی دندان های دیگر قرار می دهد. که امکان قرارگیری مناسب دندان های نامرتب را فراهم می کند.

متداول ترین روش های درمانی برای دندان های

دندان های عقلی که در حالت عمودی و عملکردی می رویند و باعث درد نمی شوند، اغلب نیازی به کشیدن ندارند. با این حال، دندان های مولر سوم نهفته می توانند منجر به بروز مقدار قابل توجهی درد و سایر مشکلات جدی دندانی شوند که در این موارد معمولاً متداول ترین فرایند درمانی، کشیدن دندان های عقل است. تصاویر رادیوگرافی با اشعه ایکس از فک و دندان به شناسایی دندان عقل نهفته یا نامرتب کمک می کنند.

در صورت وجود دندان درد شدید، تورم صورت، تب و مشکل در جویدن، بلعیدن یا باز کردن کامل دهان باید با دندانپزشک مشورت شود. در ابتدا ممکن است دهانشویه کلرهگزیدین، مسواک نرم و یک دوره آنتی بیوتیک تجویز شود. زمانی که التهاب موضعی فروکش کرد، معمولاً دندان عقل کشیده می شود.

این فرایند معمولاً تحت آرام بخش در مطب دندانپزشک یا جراح دهان انجام می شود. اما در صورت لزوم می توان آن را تحت بیهوشی عمومی در بیمارستان نیز انجام داد. افراد در هر سنی می توانند دندان عقل خود را بکشند. اما برای جلوگیری از بروز عوارض بعدی برای سلامت دهان، بسیاری از افراد در اواخر دوره نوجوانی یا اوایل ۲۰ سالگی دندان های عقل خود را می کشند.

بهبودی پس از کشیدن دندان های عقل معمولاً حدود یک هفته طول می کشد. جراح شما فهرستی از دستورالعمل های بعد از جراحی را به شما خواهد داد تا به شما کمک کند در طول دوره نقاهت راحت باشید.

برخلاف سایر دندان ها، دندان های عقل عملکرد زیادی ارائه نمی دهند. بنابراین، پس از کشیدن آنها نیاز نیست برای آنها جایگزین قرار داده شود.

دندان های عقل معمولاً قبل از ۲۰ سالگی راحت تر کشیده می شوند، زیرا ریشه های آنها کمتر توسعه یافته اند. بنابراین، اگر شما یا پسر یا دختر نوجوان شما ناراحتی های مرتبط با دندان های عقل را تجربه می کنید، منتظر تماس با پریودنتیست خود نباشید.

چگونه می توان از دندان های عقل خود مراقبت کرد؟

اگر هنوز دندان عقل خود را دارید، دندانپزشک شما آنها را در طول معاینات روتین بررسی خواهد کرد تا از سالم بودن آنها مطمئن شود. علاوه بر ملاقات منظم با دندانپزشک، شما باید:

• دندان های خود را دو تا سه مرتبه در روز مسواک بزنید. دسترسی به سطوح پشتی دندان های عقل ممکن است دشوار باشد. وقت بگذارید و مطمئن شوید که همه سطوحی که دسترسی به آنها دشوار است را کاملاً تمیز می کنید.
• روزی یک مرتبه نخ دندان بکشید. برای تمیز کردن بین دندان ها از نخ دندان استفاده کنید. همچنین برای نواحی که دسترسی به آنها دشوار است، می توانید از نخ دندان های دسته دار یا مسواک های بین دندانی (مسواک های کوچکی که به راحتی بین دندان ها قرار می گیرند) استفاده کنید.
• از دهانشویه های آنتی باکتریال استفاده کنید. مطمئن شوید که دهانشویه شما فاقد الکل است. این به کاهش خطر خشکی دهان شما کمک می کند.

سخن پایانی

دندان های عقل از جمله ویژگی های غیر ضروری بدن ما هستند. کشیدن دندان های عقل برای بسیاری از نوجوانان و جوانان سرتاسر دنیا به یک آیین تبدیل شده است. اما اگر دندان های عقل شما همراستا با دندان های دیگر شما در حال بیرون آمدن هستند و باعث بروز مشکلی نمی شوند، ممکن است نیاز نباشد کاری انجام دهید. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد دندان های عقل خود- و اینکه آیا باید آنها را بکشید یا خیر- با دندانپزشک خود صحبت کنید.